Φορολογία μετοχών

Φορολογία μετοχών (υπεραξίας και μερισμάτων)

Φορολογία Μετοχών: Σύμφωνα με χρηματιστηριακούς παράγοντες, τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα υπάρχει μια αυξανόμενη συμμετοχή τόσο ιδιωτών όσο και θεσμικών επενδυτών σε εγχώριες, αλλοδαπές, εισηγμένες και μη στο Χρηματιστήριο μετοχές. Μάλιστα, όλοι αυτοί οι επενδυτές, αυξάνουν σταδιακά το ποσοστό τους επί της συνολικής αξίας των συναλλαγών. Θεωρείται, βέβαια, ευρέως αποδεκτό ότι είναι κατά κανόνα και σε μεγάλο βαθμό επαρκώς ενημερωμένοι για τα τεκταινόμενα, όπως για τη φορολογία της υπεραξίας ή των μερισμάτων των μετοχών, που θα αναλυθεί στο παρόν άρθρο.

Ορισμοί

Αρχικά θα πρέπει να αναφερθούμε στους όρους υπεραξία και μερίσματα. Όπως ορίζεται στο νόμο 4172/2013:

«Ως υπεραξία νοείται η διαφορά μεταξύ τής τιμής κτήσης που κατέβαλε ο φορολογούμενος (εδώ επενδυτής) και της τιμής πώλησης που εισέπραξε.
Τυχόν δαπάνες που συνδέονται άμεσα με την αγορά ή την πώληση των τίτλων συμπεριλαμβάνονται στην τιμή κτήσης και την τιμή πώλησης και δεν προστίθενται ή αφαιρούνται, αντίστοιχα» (παρ. 3 άρθρο 42).

«Ο όρος μερίσματα σημαίνει το εισόδημα που προκύπτει από μετοχές, ιδρυτικούς τίτλους ή άλλα δικαιώματα συμμετοχής σε κέρδη, τα οποία δεν αποτελούν απαιτήσεις από οφειλές (χρέη), καθώς και το εισόδημα από άλλα εταιρικά δικαιώματα, στα οποία περιλαμβάνονται τα μερίδια, οι μερίδες συμπεριλαμβανομένων των προμερισμάτων και μαθηματικών αποθεματικών, οι συμμετοχές σε κέρδη προσωπικών επιχειρήσεων, οι διανομές των κερδών από κάθε είδους νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, καθώς και κάθε άλλο συναφές διανεμόμενο ποσό» (παρ. 1 άρθρο 36).

Πιο απλά, στη δική μας περίπτωση με τον όρο μερίσματα αναφερόμαστε στα κέρδη που τυχόν διανέμει στους μετόχους της η εκάστοτε εταιρεία. Οι εταιρείες που προσφέρουν μέρισμα είναι συνήθως εκείνες που δε βρίσκονται πλέον στο στάδιο της ανάπτυξης, οπότε δεν είναι επιτακτική η επανεπένδυση των κερδών («αποτελέσματα εις νέο») και επιλέγουν να πληρώσουν τους μετόχους τους, εν αντιθέσει με τις εταιρείες υψηλής ανάπτυξης, οι οποίες σπάνια προσφέρουν μέρισμα, εφόσον στοχεύουν αμιγώς στη διατήρηση αυτής της ανάπτυξης.

Φορολογία μετοχών από υπεραξία

Κάθε εισόδημα που προκύπτει από υπεραξία μεταβίβασης μετοχών υπόκειται σε φόρο εισοδήματος ως ακολούθως:

1) Για μετοχές ημεδαπής ή αλλοδαπής έκδοσης εισηγμένες σε Χρηματιστήρια:

α) Απαλλάσσεται από φόρο ο μεταβιβάζων, που συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας με ποσοστό μικρότερο από 0,5%.

β) Αντίθετα, τα φυσικά πρόσωπα που συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της εισηγμένης εταιρείας με ποσοστό μεγαλύτερο του 0,5%, φορολογούνται για την υπεραξία με φόρο 15%.

2) Για τις μετοχές ημεδαπής και αλλοδαπής έκδοσης μη εισηγμένες σε Χρηματιστήρια, η φορολογία από την υπεραξία είναι της τάξεως του 15%.

3) Οι υπεραξίες που προκύπτουν από την πώληση μετοχών (ημεδαπές, αλλοδαπές, εισηγμένες και μη), λογίζονται ως έσοδα των νομικών προσώπων και φορολογούνται με συντελεστή φόρου εισοδήματος 24% επί των συνολικών κερδών τους. Εφόσον όμως το νομικό πρόσωπο κατέχει τουλάχιστον ποσοστό συμμετοχής 10% για 24 μήνες και πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις της Οδηγίας 2011/96/ΕΕ (Οδηγία Μητρικών-Θυγατρικών), το εισόδημα που αποκτάται από υπεραξία μεταβίβασης τίτλων απαλλάσσεται από το φόρο.

Σε περίπτωση δε, κατά την οποία ο προσδιορισμός της υπεραξίας καταλήγει σε αρνητικό ποσό, η εν λόγω ζημία μεταφέρεται για τα επόμενα 5 έτη και συμψηφίζεται μόνο με μελλοντικά κέρδη υπεραξίας, οπότε για την περίπτωση αυτή δεν οφείλεται φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου.

Τέλος, όσον αφορά στο εισόδημα από την υπεραξία, καθώς δε γίνεται αυτόματη παρακράτηση στην πηγή (εσωτερικό ή εξωτερικό), θα πρέπει να ενταχθεί το ποσόν αυτό στη φορολογική δήλωση του επενδυτή από τον ίδιο.

Φορολογία μετοχών από μερίσματα

Κάθε εισόδημα που προκύπτει από μερίσματα υπόκειται σε φόρο εισοδήματος μερισμάτων, ως ακολούθως:

1) Για τα μερίσματα ημεδαπών και αλλοδαπών μετοχών, τα φυσικά πρόσωπα επιβαρύνονται με φορολογία 5% επί των συνολικών εσόδων.

2) Αντιθέτως, για τα νομικά πρόσωπα ο νόμος καθορίζει τα εξής:

α) Για μερίσματα μετοχών ημεδαπής έκδοσης τα νομικά πρόσωπα απαλλάσσονται από τη φορολογία.

β) Για μερίσματα μετοχών αλλοδαπής έκδοσης χωρών ΕΕ, τα νομικά πρόσωπα απαλλάσσονται από τη φορολογία.

γ) Για μερίσματα μετοχών αλλοδαπής έκδοσης τρίτων χωρών, τα νομικά πρόσωπα επιβαρύνονται με φορολογία 24%.

Καθώς ένα από τα μεγαλύτερα Χρηματιστήρια παγκοσμίως είναι αυτό της Νέας Υόρκης (NYSE) και πολλοί επενδυτές στοχεύουν σε αυτήν την αγορά για συναλλαγές μετοχών, θα πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την αμερικανική εσωτερική φορολογική νομοθεσία, ένα αλλοδαπό πρόσωπο υπόκειται γενικά σε φορολογία 30%, για εισοδήματα που προέρχονται από πηγές ευρισκόμενες στις ΗΠΑ. Εν ολίγοις, τα διανεμόμενα μερίσματα από εταιρείες των ΗΠΑ φορολογούνται αρχικά με 30% και έπειτα καταλήγουν στον επενδυτή / μέτοχο.

Eιδική εισφορά αλληλεγγύης

Επιπλέον των ανωτέρω τα εισοδήματα από υπεραξία ή μερίσματα από όπου και αν προέρχονται επιβαρύνονται με ειδική εισφορά αλληλεγγύης, η οποία κυμαίνεται από 2,2% μέχρι και 10% (με βάση το συνολικό ετήσιο εισόδημα).

Η εισφορά υπολογίζεται μόνο στα πραγματικά κέρδη, όταν δηλαδή πραγματοποιείται οριστικά η είσπραξη σε μετρητά. Ειδικότερα, για τα εισοδήματα από υπεραξία ή μερίσματα, που προέρχονται από το εξωτερικό, δηλώνονται από τον φορολογούμενο, που υποβάλλει φορολογική δήλωση στην Ελλάδα, ακόμη και αν παραμένουν στο εξωτερικό και καταβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης επ΄ αυτών.

Συμβάσεις αποφυγής διπλής φορολογίας (Σ.Α.Δ.Φ.)

Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στα εισοδήματα που προέρχονται από μερίσματα μετοχών του εξωτερικού, καθώς ο επενδυτής ενδέχεται να φορολογηθεί διπλά. Έτσι, λοιπόν, από το 1952 υπογράφονται συμβάσεις (μεταξύ των κρατών) για την αποφυγή της διπλής φορολογίας (Σ.Α.Δ.Φ.). Πλέον, η Ελλάδα έχει υπογράψει συμβάσεις με τα περισσότερα από τα κράτη και έχει οριοθετήσει το απαραίτητο νομικό πλαίσιο για την αποφυγή τής διπλής φορολογίας και την εξασφάλιση των εισοδημάτων των επενδυτών.

Επομένως, σε περίπτωση που ένα φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, αποκτά εισόδημα στην αλλοδαπή, εφαρμόζονται οι διατάξεις τής οικείας σύμβασης (πάντα με την εκπλήρωση των απαιτούμενων προϋποθέσεων, π.χ. πιστοποιητικό κατοικίας). Τα αντίστοιχα άρθρα της Σ.Α.Δ.Φ. καθορίζουν την αποφυγή τής διπλής φορολόγησης και μπορεί να ορίζουν είτε την πίστωση του παρακρατούμενου φόρου επί των μερισμάτων, είτε και την πίστωση του εταιρικού φόρου επί του εισοδήματος.

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει σχετική σύμβαση, τότε, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ν. 4172/2013, «ο καταβλητέος φόρος εισοδήματος του εν λόγω φορολογούμενου, μειώνεται κατά το ποσό τού φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή για αυτό το εισόδημα.

Η καταβολή τού ποσού τού φόρου στην αλλοδαπή αποδεικνύεται με τα σχετικά δικαιολογητικά έγγραφα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας. Αυτή η μείωση του φόρου εισοδήματος, δε δύναται να υπερβαίνει το ποσό του φόρου που αναλογεί για το εισόδημα αυτό στην Ελλάδα».

Τα ανωτέρω ισχύουν κατά τη χρονική περίοδο δημοσίευσης του άρθρου, σύμφωνα με τους Νόμους ν. 4172/2013 (και τις τελευταίες αλλαγές από τον ν. 4764/2020) και ν. 4170/2013 (ενσωμάτωση της οδηγίας 2011/16/ΕΕ και κωδικοποιημένος με το ν. 4714/2020).

Αποποίηση ευθύνης

Τα κείμενα / άρθρα που δημοσιεύονται στο www.mywealth.gr σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν/ αντικαταστήσουν τη σχέση σας με το λογιστή ή το χρηματιστή σας ή άλλο αρμόδιο επαγγελματία. Αποτελούν απλά ενημερωτικά κείμενα και όχι προτάσεις επενδύσεων ή χειρισμού προσωπικής περιουσίας.

Ζόμας Ιωσήφ, MBA Finance